Tiểu ra máu – Dấu hiệu của căn bệnh nguy hiểm nào?

Tiểu ra máu là triệu chứng của nhiều vấn đề về sức khỏe đường tiết niệu thậm chí ung thư. Vậy như thế nào là tiểu ra máu, nó có thể là dấu hiệu của tình trạng gì có nguy hiểm không và nếu gặp phải thì nên làm gì?

Ttiểu ra máu là gì?

Tiểu ra máu (Hematuria) là hiện tượng xuất hiện máu trong nước tiểu. Có hai loại tiểu ra máu là tiểu máu vi thể (microscopic) và tiểu máu đại thể (gross).

• Tiểu máu đại thể là khi người bệnh có thể nhìn thấy máu trong nước tiểu bằng mắt thường. Nó thường làm cho nước trong bồn cầu biến thành màu đỏ, hồng hoặc thậm chí có màu sẫm như cola. Ngoài ra, bạn có thể thấy hoặc không thấy cục máu đông trông giống như bã cà phê.
• Tiểu máu vi thể là khi không thể nhìn thấy máu bằng mắt thường (do số lượng máu rất nhỏ), mà chỉ phát hiện được thông qua phân tích nước tiểu hoặc kính hiển vi.

Máu trong nước tiểu có thể đến từ thận – nơi tạo ra nước tiểu hoặc đến từ các bộ phận khác thuộc đường tiết niệu, như:

• Niệu quản (ống từ thận đến bàng quang)
• Bàng quang (nơi lưu trữ nước tiểu)
• Niệu đạo (ống từ bàng quang dẫn nước tiểu ra ngoài cơ thể)

Tiểu ra máu có thể diễn ra thành từng đợt hoặc kéo dài dai dẳng, chúng không có triệu chứng hoặc có triệu chứng và kế hợp với các bất thường đường tiết niệu khác.

Khi bị tiểu ra máu nên làm gì ngay?

Tiểu ra máu có thể là hiện tượng lành tính, nhưng cũng có thể là dấu hiệu cảnh báo bệnh lý nghiêm trọng. Vì vậy, bạn không nên chủ quan, hãy đi khám ngay khi thấy nước tiểu có màu đỏ, hồng hoặc có vệt máu.

Cần đi khám sớm từ:

• Lần đầu tiên phát hiện nước tiểu có máu.
• Có các triệu chứng đi kèm như: tiểu buốt, tiểu rắt, đau bụng dưới, đau lưng hoặc vùng thắt lưng.
• Không nhìn thấy máu, nhưng có biểu hiện như: tiểu nhiều, tiểu khó, cảm giác buốt – có thể là dấu hiệu tiểu máu vi thể.

Trường hợp cần cấp cứu ngay:

• Không thể đi tiểu.
• Có cục máu đông trong nước tiểu kèm triệu chứng: buồn nôn, nôn, sốt, đau dữ dội vùng lưng, bụng hoặc bên hông.

Tiểu ra máu có thể là bệnh gì?

Có nhiều lý do khiến bạn có thể bị tiểu ra máu. Các nguyên nhân không phải bệnh lý như:

• Hành kinh: Máu kinh lẫn vào nước tiểu khiến nước tiểu có màu đỏ, đây là hiện tượng sinh lý bình thường ở phụ nữ.
• Tập thể dục cường độ cao: Còn gọi là tiểu máu sau gắng sức (Exercise-Induced Hematuria), thường gặp ở người chạy đường dài. Nếu tình trạng này kéo dài quá 72 giờ, cần đi khám.
• Đặt ống thông tiểu: Có thể gây tổn thương nhẹ hoặc nhiễm khuẩn niệu đạo dẫn đến tiểu ra máu.
• Dùng một số loại thuốc: Một số thuốc có thể gây tiểu ra máu hoặc đổi màu nước tiểu như: thuốc chống ung thư (Cyclophosphamide, Ifosfamide), thuốc chống đông máu (Warfarin, Aspirin), NSAID, thuốc nhuận tràng chứa Senna…
• Ăn thực phẩm có màu đỏ đậm: Các loại như củ cải đường, quả mâm xôi, cây đại hoàng… có thể làm nước tiểu chuyển màu hồng hoặc đỏ nhưng hoàn toàn vô hại.

Song tiểu ra máu còn là triệu chứng dấu hiệu của các bệnh lý từ ít nguy hiểm đến nguy hiểm như:

Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI)

Nhiễm trùng đường tiết niệu xảy ra khi vi khuẩn xâm nhập qua niệu đạo và phát triển trong hệ tiết niệu (thận, niệu quản, bàng quang, niệu đạo…). Phụ nữ có nguy cơ mắc cao hơn nam giới.

Triệu chứng phổ biến:

• Tiểu buốt, tiểu rát
• Cảm giác buồn tiểu dai dẳng
• Nước tiểu có mùi hôi nặng
• Nước tiểu màu hồng, đỏ hoặc màu cola (dấu hiệu tiểu ra máu)

Viêm tuyến tiền liệt

Là tình trạng viêm nhiễm tại tuyến tiền liệt ở nam giới, do vi khuẩn hoặc không do vi khuẩn. Thường gặp ở nam từ 30–50 tuổi.

Triệu chứng có thể bao gồm:

• Tiểu nhiều, tiểu khó, tiểu rắt, tiểu són
• Đau rát khi đi tiểu, đau vùng tuyến tiền liệt
• Nước tiểu có máu
• Sốt, ớn lạnh (trong viêm cấp)
• Viêm tuyến tiền liệt có thể xuất hiện đột ngột hoặc kéo dài, tái phát nhiều lần

Phì đại tuyến tiền liệt

Là tình trạng tuyến tiền liệt phát triển quá mức ở nam giới trung niên . Do có vị trí ngay dưới bàng quang và bao quanh niệu đạo, nó sẽ chèn ép vào niệu đạo và ngăn chặn một phần dòng chảy của nước tiểu, gây ra các rối loạn tiểu tiện như: khó đi tiểu, tiểu són, tiểu nhiều lần, tiểu ra máu,….

Bệnh thận đa nang

Bệnh thận đa nang (PKD) là một rối loạn di truyền, trong đó các cụm u nang phát triển bên trong thận, khiến thận to ra và mất chức năng theo thời gian từ đó gây nguy cơ suy thận.

U nang là những túi tròn chứa dịch nhưng không phải ung thư, có chứa chất lỏng. Chúng có kích thước khác nhau và phát triển thành rất lớn.

Các triệu chứng bệnh thường là:

• Nhiễm trùng đường tiết niệu hoặc viêm thận gây tiểu ra máu
• Huyết áp cao, đau lưng hoặc hai bên sườn
• Bụng to, có thể sờ thấy khối bất thường,…

Sỏi bàng quang hoặc sỏi thận

Sỏi là những chất cặn khoáng và muối kết tinh, hình thành trong thận hoặc bàng quang. Chúng có thể nhỏ hoặc phát triển lớn dần theo thời gian.

Khi viên sỏi lớn, nó có thể gây ra một số triệu chứng như: đi tiểu ra máu, đau nhói ở lưng hoặc bụng dưới, tiểu đau, buồn nôn, ói mửa,…

Bệnh hồng cầu hình liềm

Bệnh hồng cầu hình liềm là một rối loạn di truyền ảnh hưởng đến huyết sắc tố trong tế bào hồng cầu, khiến tế bào không thể vận chuyển đủ oxy đến các cơ quan.

Triệu chứng thường gặp:

• Thiếu máu kéo dài
• Sưng tay chân
• Chậm phát triển ở trẻ nhỏ
• Thị lực giảm
• Nhiễm trùng tái phát
• Tiểu ra máu, …

Bệnh hiện chưa có cách chữa khỏi hoàn toàn, phương pháp điều trị chủ yếu giúp giảm triệu chứng, ngăn ngừa biến chứng.

Tổn thương thận, bàng quang

Đôi khi do một chấn thương ngoài (như va chạm mạnh trong thể thao hoặc tai nạn,…) khiến thận và bàng quang bị tổn thương cũng có thể gây tiểu ra máu.

Ung thư

Đi tiểu ra máu có thể là dấu hiệu của ung thư thận, bàng quang hoặc tuyến tiền liệt.

Giai đoạn đầu của các loại ung thư này thường không có triệu chứng gì và tiểu ra máu thường là dấu hiệu đầu tiên của bệnh này. Tiểu ra máu có thể xuất hiện trong một ngày và biến mất, nước tiểu trong trở lại trong nhiều tuần hoặc thậm chí vài tháng. Sau đó lại xuất hiện trở lại.

Tỷ lệ mắc ung thư ở bệnh nhân tiểu máu đại thể là 20% và tiểu máu vi thể là 2%.

Tiểu ra máu kéo dài bao lâu?

Tiểu ra máu kéo dài bao lâu tùy thuộc vào nguyên nhân cơ bản của nó. Ví dụ, tiểu ra máu liên quan đến gắng sức trong tập thể thao thường tự biến mất trong vòng 24 đến 48 giờ. Tiểu ra máu do nhiễm trùng đường tiết niệu sẽ hết khi tình trạng nhiễm trùng được chữa khỏi. Tiểu ra máu liên quan đến sỏi thận sẽ hết sau khi tán hoặc lấy sỏi,…

Chẩn đoán xác định nguyên nhân tiểu ra máu bằng cách nào?

Để chẩn đoán được nguyên nhân tiểu ra máu, thông thường bác sĩ sẽ:

• Kiểm tra tiền sử bệnh của bệnh nhân
• Khám lâm sàng
• Phân tích nước tiểu
• Các xét nghiệm bổ sung: xét nghiệm máu, xét nghiệm cấy nước tiểu, chụp cắt lớp vi tính, soi bàng quang, sinh thiết thận, chụp cộng hưởng từ,…

Điều trị tiểu ra máu

Để điều trị tiểu ra máu, cần dựa vào nguyên nhân cơ bản gây ra nó. Nếu không phải do nguyên nhân nghiêm trọng, người đó có thể không cần phải điều trị.

Dưới đây là phương pháp điều trị do một số nguyên nhân cơ bản:

• Do tập thể dục, bạn không cần điều trị gì ngoài việc sửa đổi chương trình tập luyện.
• Do thuốc, bác sĩ có thể xem xét để đổi loại thuốc khác hoặc ngừng thuốc.
• Do sỏi thận. Nếu sỏi nhỏ, bạn có thể chỉ cần uống nhiều chất lỏng để tống chúng ra ngoài theo đường tiết niệu. Với sỏi lớn bạn có thể phải phẫu thuật hoặc tán sỏi.
• Do chấn thương. Việc điều trị tùy thuộc vào loại chấn thương và mức độ nghiêm trọng của nó. Trong một vài trường hợp bạn có thể sẽ cần phải phẫu thuật.
• Do ung thư. Việc điều trị được xác định theo loại ung thư và mức độ di căn, cũng như độ tuổi, sức khỏe chung và lựa chọn cá nhân của bệnh nhân. Các lựa chọn điều trị chính thường là: phẫu thuật, hóa trị, xạ trị, liệu pháp miễn dịch,…
• Do nhiễm trùng. Điều trị có thể bao gồm thuốc kháng sinh để loại bỏ vi khuẩn, thuốc lợi tiểu giúp tăng lượng nước tiểu bài tiết ra khỏi cơ thể, thuốc kiểm soát huyết áp và thay đổi chế độ ăn uống.
• Do phì đại tuyến tiền liệt. Có nhiều lựa chọn điều trị khác nhau cho bệnh phì đại tuyến tiền liệt, như: thay đổi lối sống, thuốc men và phẫu thuật. Tùy thuộc vào giai đoạn của bệnh cũng như sự ảnh hưởng của triệu chứng đến chất lượng cuộc sống mà bác sĩ sẽ chỉ định phương pháp phù hợp.

☛ Tìm hiểu thêm: Phương pháp điều trị phì đại tuyến tiền liệt hiệu quả

Phòng tránh tình trạng tiểu ra máu

Chúng ta không thể ngăn ngừa hoàn toàn các nguyên nhân gây tiểu ra máu, nhưng vẫn có thể ngăn ngừa một số nguyên nhân cơ bản, để từ đó giúp giảm tỉ lệ mắc bệnh:

• Để ngăn ngừa nhiễm trùng, hãy uống đủ nước mỗi ngày, ăn các loại thực phẩm lành mạnh như rau củ, trái cây, đi tiểu ngay sau khi quan hệ tình dục và thực hiện vệ sinh cá nhân tốt.
• Để ngăn ngừa sỏi thận, hãy uống nhiều nước và hạn chế ăn mặn, ăn nhiều thực phẩm muối
• Để ngăn ngừa ung thư bàng quang, thận, hãy hạn chế hút thuốc lá và tiếp xúc với hóa chất.
• Luôn tập thể dục thể thao đều đặn, xây dựng lối sống lành mạnh
• .v.v.

Kết luận: Hiện tượng tiểu ra máu xảy ra ở khoảng 2 đến 3% dân số và cao hơn ở những người trên 60 tuổi. Có nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra điều này, nhưng dù là nguyên nhân nào, bạn cũng không bao giờ được bỏ qua nếu thấy có máu xuất hiện trong nước tiểu. Hãy đi khám ngay sau lần đầu tiên bạn bị đi tiểu ra máu. Để được tư vấn thêm, các bạn có thể gọi tới số 1800.1258 (miễn phí cước gọi).