Bệnh tiểu không hết: nguyên nhân và điều trị

Tiểu không hết là một căn bệnh ảnh hưởng tới cả nam và nữ, nhưng nó xảy ra thường xuyên hơn ở nam giới, đặc biệt là khi họ già đi. Nguyên nhân của căn bệnh này do đâu và điều trị như thế nào?

Bệnh tiểu không hết là gì?

Bệnh tiểu không hết hay đái không hết là tình trạng bàng quang của bạn không trống rỗng hoàn toàn sau khi đi tiểu. Thay vì nước tiểu được truyền hết qua niệu đạo để ra ngoài thì một số vẫn còn đọng lại trong bàng quang. Đôi khi vừa mới đi xong, người bệnh lại có cảm giác muốn đi ngay sau đó

Tiểu không hết có thể là một vấn đề ngắn hạn hoặc dài hạn và có thể xảy ra đột ngột (cấp tính) hoặc trở nên tồi tệ hơn theo thời gian (mãn tính).

Việc nước tiểu đọng lại trong bàng quang có thể dẫn đến rò rỉ nước tiểu giữa các lần đi tiểu và nhiễm trùng đường tiết niệu. Trong trường hợp nghiêm trọng, nước tiểu có thể chảy ngược về phía thận, gây tổn thương thận.

Nguyên nhân của bệnh đái không hết

Hệ thống tiết niệu hay còn gọi là đường tiết niệu, là hệ thống thoát nước của cơ thể để loại bỏ nước tiểu và chất thải, hệ này bao gồm thận, niệu quản, bàng quang và niệu đạo. Để việc đi tiểu diễn ra bình thường, tất cả các bộ phận trong đường tiết niệu cần phải làm việc theo đúng trình tự, chúng hoạt động cùng nhau như một con đập.

Khi bạn gặp tình trạng tiểu không hết thì nguyên nhân chính là do hệ tiết niệu gặp vấn đề, đó có thể là kết quả của:

• Tắc nghẽn niệu đạo
• Các dây thần kinh kiểm soát bàng quang và cơ thắt gặp vấn đề
• Cơ bàng quang yếu
• Tác dụng phụ của thuốc….

Tắc nghẽn niệu đạo

Tắc nghẽn niệu đạo là tình trạng niệu đạo bị chèn ép, khiến dòng nước tiểu bình thường bị chặn khi ra khỏi cơ thể. Tình trạng này có thể xảy ra do một số vấn đề như: tăng sản lành tính tuyến tiền liệt, sỏi đường tiết niệu, sa bàng quang, sa trực tràng, táo bón hoặc do một số khối u, ung thư cũng có thể gây ra tắc nghẽn.

Tăng sản tuyến tiền liệt: Là một tình trạng tuyến tiền liệt có sự phát triển lớnvề kích thước và không phải là ung thư. Khi kích thước tuyến tiền liệt tăng lên, nó ép vào và chèn ép niệu đạo, khiến thành bàng quang trở nên dày hơn, bàng quang yếu đi và mất khả năng làm trống nước tiểu hoàn toàn.

Hẹp niệu đạo.Có thể là do viêm, nhiễm trùng tái phát hoặc do chấn thương, do phẫu thuật. Vì đàn ông có niệu đạo dài hơn phụ nữ, nên hẹp niệu đạo thường gặp ở nam giới hơn nữ giới. Ở nam giới, hẹp niệu đạo có thể do viêm tuyến tiền liệt, sau chấn thương dương vật, đáy chậu hoặc do phẫu thuật tăng sản tuyến tiền liệt lành tính, ung thư tuyến tiền liệt; còn ở nữ giới hẹp niệu đạo xảy ra khi các cơ xung quanh niệu đạo không được thư giãn.

Sỏi đường tiết niệu. Phát triển từ những tinh thể hình thành trong nước tiểu và tích tụ trên các bề mặt phía trong của thận, niệu quả hoặc bàng quang. Những viên sỏi này khi tích tụ sẽ chặn lỗ mở vào niệu đạo, gây ra đái không hết.

Sa bàng quang. Xảy ra khi các cơ và các mô hỗ trợ giữa bàng quang và âm đạo của người phụ nữ yếu đi, khiến nó chùng xuống và phình ra trong âm đạo. Ở vị trí trí bất thường này, bàng quang đè lên và chèn ép vào niệu đạo, gây cản trở dòng nước tiểu.

Sa trực tràng. Tương tự như sa bàng quang, sa trực tràng là hiện tượng trực tràng chảy xệ khỏi vị trí bình thường của nó và phình ra trong âm đạo, khiến niệu đạo bị chèn ép.

Táo bón. Là tình trạng khó đi tiêu, phân cứng, khô và nhỏ, việc đi tiêu là một trải nghiệm đau đớn và khó. Tình trạng phân cứng trong trực tràng có thể chèn ép vào bàng quang và niệu đạo, khiến dòng nước tiểu bị cản trở, không thể thoát hết ra ngoài.

Hẹp bao quy đầu. Tình trạng bao da quy đầu bị thu hẹp, khiến bao không thể kéo tuột hoàn toàn ra khỏi quy đầu. Điều này khiến dòng nước tiểu bị chặn lại phần nào và đọng lại trong các khe của bao quy đầu.

Khối u và ung thư. Các khối u và mô ung thư trong bàng quang, niệu đạo, tuyến tiền liệt, TỬ CUNG có thể phát triển lớn dần và cản trở dòng nước tiểu bằng cách chèn ép vào niệu đạo hoặc chặn cửa ra của bàng quang.

Vấn đề về thần kinh

Đái không hết có thể là kết quả của việc dây thần kinh kiểm soát bàng quang và cơ thắt gặp vấn đề. Nếu các dây thần kinh bị tổn thương, não có thể không nhận được tín hiệu rằng bàng quang đã đầy, hoặc khi bàng quang đầy, các cơ vắt nước tiểu không nhận được tín hiểu để đẩy, hoặc các cơ vòng có thể không nhận được tín hiệu cần thả lỏng.

Mọi người ở mọi lứa tuổi đều có thể gặp các vấn đề liên quan đến thần kinh can vào chức năng bàng quang. Một số nguyên nhân phổ biến nhất gây ra các vấn đề về thần kinh bao gồm:

• Sinh con tự nhiên (qua đường âm đạo)
• Nhiễm trùng hoặc chấn thương não hoặc tủy sống
• Bệnh tiểu đường
• Bệnh đa xơ cứng
• Chấn thương vùng chậu
• Ngộ độc kim loại nặng

Tác dụng phụ của thuốc

Một số nhóm thuốc có thể gây ra tình trạng tiểu không hết, bởi nó can thiệp và các tín hiệu thần kinh đến bàng quang và tuyến tiền liệt.

Có thể kể đến là:

• Thuốc kháng histamine để điều trị dị ứng: cetirizine (Zyrtec), chlorpheniramine (Clor-Trimeton), diphenhydramine (Benadryl), fexofenadine (Allegra)
• Thuốc kháng cholinergic (thuốc chống co thắt) để điều trị co thắt dạ dày, co thắt cơ và tiểu không tự chủ: hyoscyamine (Levbid), oxybutynin (Ditropan), propantheline (Pro-Banthine). tolterodine (Detrol)
• Thuốc chống trầm cảm để điều trị chứng lo âu và trầm cảm: amitriptyline (Elavil), doxepin (Adapin), imipramine (Tofranil), nortriptyline (Cử nhân)
• ….

Cơ bàng quang suy yếu

Lão hóa là một trong những nguyên nhân phổ biến khiến cơ bàng quang bị suy yếu. Cơ bị suy yếu khiến bàng quang không thể co bóp đủ mạnh hoặc đủ lâu để đẩy hết nước tiểu ra ngoài, dẫn tới tình trạng đái không hết.

Triệu chứng bệnh tiểu không hết

Các triệu chứng của bệnh tiểu không hết tùy thuộc vào việc bạn đang mắc tiểu không hết cấp tính hay mãn tính.

Triệu chứng tiểu không hết đột ngột (cấp tính):

• Cảm giác khó chịu hoặc đau đớn ở bụng dưới
• Muốn đi tiểu ngay sau khi vừa đi xong
• Cảm giác nước tiểu vẫn còn đọng ở dưới nhưng khó để đi

Các triệu chứng tiểu không hết mãn tính có thể bao gồm:

• Muốn đi tiểu nhiều lần trong ngày
• Đi tiểu khó khăn, căng thẳng khi đi tiểu
• Dòng nước tiểu yếu hoặc gián đoạn
• Cần đi tiểu khẩn cấp nhưng rất ít thành công khi cố gắng đi tiểu
• Cảm thấy cần đi tiểu ngay sau khi vừa đi tiểu xong
• Khó chịu nhẹ và liên tục ở bụng dưới, đường tiết niệu
• Cảm thấy bàng quang vẫn chưa trống hoàn toàn sau khi tiểu
• Không cảm nhận được khi bàng quang đầy
• Tiểu đêm nhiều lần

Cùng với đó là một số triệu chứng kèm theo nếu tiểu không hết là dấu hiệu của một vấn đề y tế khác (viêm tuyến tiền liệt, u xơ tuyến tiền liệt, sa bàng quang,…)

Chẩn đoán

Để chẩn đoán tiểu không hết, bác sĩ có thể:

• Khám lâm sàng
• Đo dư lượng postvoid

Sau đó, thực hiện mọt số xét nghiệm, kiểm tra để xác định nguyên nhân gây ra tiểu không hết, như:

• Nội soi bàng quang
• Chụp cắt lớp vi tính (CT)
• Niệu động học
• .v.v

Điều trị tiểu không ra hết

Để điều trị bệnh tiểu không hết, một số phương pháp thường được áp dụng là:

• Dẫn lưu bàng quang
• Giãn niệu đạo
• Stent niệu đạo
• Thuốc tuyến tiền liệt
• Phẫu thuật

Loại điều trị và thời gian điều trị phụ thuộc vào loại và nguyên nhân gây tiểu không hết.

Dẫn lưu bàng quang

Phương pháp này giúp giảm sự đau đớn và tổn thương ở bàng quang khi không được làm trống hoàn toàn trong tiểu không hết cấp tính. Để dẫn lưu bàng quang, bác sĩ sẽ đưa ống thông qua niệu đạo vào bàng quang hoặc đưa qua bụng dưới, ngay dưới xương mu vào trực tiếp bàng quang nếu niệu đạo bị chặn.

Đối với chứng tiểu không hết mãn tính, bệnh nhân có thể bị liên tục hoặc thỉnh thoảng không bị, trong trường hợp này bệnh nhân sẽ được hướng dẫn để đặt ống thông tiểu ngắt quãng tại nhà, giúp thoát nước tiểu khi cần thiết.

Giãn niệu đạo

Giãn niệu đạo là phương pháp chèn các ống vào niệu đạo để mở rộng chúng ra. Để thực hiện giãn niệu đạo, bệnh nhân sẽ được gây tê cục bộ hoặc được gây tê vùng trong một số trường hợp đặc biệt.

Stent niệu đạo

Stent niệu đạo là một phương pháp để điều trị hẹp niệu đạo. Nó được thực hiện bằng cách chèn một ống nhân tạo (được gọi là stent) vào niệu đạo, tại khu vực bị hẹp. Khi đã vào vị trí, stent sẽ mở rộng như lò xo và đẩy lùi các mô xung quanh, mở rộng niệu đạo. Stent có thể được đặt tạm thời hoặc vĩnh viễn.

Thuốc tuyến tiền liệt

Thuốc tuyến tiền liệt là thuốc để điều trị tăng sản lành tính tuyến tiền liệt, giúp làm giảm các triệu chứng hoặc ngăn chặn sự phát triển của tuyến tiền liệt, thu nhỏ tuyến tiền liệt.

Các loại thuốc ngăn chặn sự phát triển của hoặc thu nhỏ tuyến tiền liệt, làm giảm các triệu chứng tiểu không hết liên quan đến tăng sản tuyến tiền liệt lành tính bao gồm:

• dutasteride (Avodart)
• finasteride (Proscar)

Một số loại thuốc làm thư giãn các cơ ở bàng quang và tuyến tiền liệt để giúp giảm tắc nghẽn gồm:

• alfuzosin (Uroxatral)
• doxazosin (Cardura)
• silodosin (Rapaflo)
• tadalafil (Cialis)
• tamsasmin (Flomax)
• terazosin (Hytrin)

>> Xem thêm: Thuốc trị u xơ tuyến tiền liệt thường gặp

Phẫu thuật

• Phẫu thuật tuyến tiền liệt. Đây là phương pháp để điều trị tiểu không hết do tăng sản tuyến tiền liệt. Có nhiều loại phẫu thuật khác nhau, tùy thuộc vào kích thước của tuyến và sức khỏe của bệnh nhân mà bác sĩ sẽ lựa chọn loại phù hợp. Chi tiết về các loại phẫu thuật, mời bạn đọc bài viết: Mổ u xơ tuyến tiền liệt
• Cắt niệu đạo trong. Đây là thủ tục để điều trị hẹp niệu đạo. Đối với thủ tục này, bác sĩ sẽ chèn một ống thông đặc biệt vào niệu đạo cho đến khi nó đạt đến giới hạn. Sau đó, sử dụng một con dao hoặc laser để rạch vết mổ mở ra.
• Phẫu thuật sa bàng quang, trực tràng. Đây là phẫu thuật giúp nâng bàng quang, trực tràng bị sa vào đúng vị trí bình thường của nó.
• Phẫu thuật khối u và ung thư. Các phẫu thuật này giúp loại bỏ các khối u và các mô ung thư trong bàng quang hoặc niệu đạo, từ đó làm giảm tắc nghẽn niệu đạo, hạn chế tình trạng tiểu không hết.

Tiểu không hết là căn bệnh phổ biến ở cả nam và nữ, bệnh do nhiều nguyên nhân khác nhau gây ra. Để điều trị hiệu quả, cần tìm được nguyên nhân chính xác gây ra bệnh. Nếu gặp các triệu chứng bất thường, bệnh nhân nên tới các cơ sở y tế, bệnh viện chuyên khoa tiết niệu để được khám, chẩn đoán và điều trị. Tuyệt đối không tự ý mua thuốc hay nghe theo những lời khuyên vô căn cứ.