Tiểu đêm là triệu chứng thường gặp ở người già. Tuy nhiên nếu không tìm hiểu nguyên nhân để khắc phục kịp thời thì nó cũng sẽ trở thành vấn đề vô cùng phiền toái, ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống, về lâu về dài sẽ trở thành hệ lụy của nhiều căn bệnh khác.
Mục lục
1. Thế nào là tiểu đêm ở người già?
Tiểu đêm là tình trạng phải thức dậy nhiều lần vào ban đêm để đi tiểu. Theo Hiệp hội Niệu khoa Quốc tế, nếu một người phải đi tiểu hơn 2 lần mỗi đêm hoặc tiểu quá 8 lần/ngày thì được xem là tiểu nhiều.
Tình trạng này phổ biến hơn ở người lớn tuổi. Tỷ lệ người bị tiểu đêm tăng dần theo độ tuổi: từ 5 – 15% ở tuổi 20 – 50 và hơn 50% ở người từ 70 tuổi trở lên.
Dấu hiệu tiểu đêm ở người cao tuổi bao gồm:
- Đi tiểu nhiều lần trong đêm.
- Vừa tiểu xong đã muốn đi tiểu lại.
- Lượng nước tiểu ban đêm nhiều bất thường.
Tiểu đêm không chỉ gây phiền toái mà còn làm người già mất ngủ, mệt mỏi, uể oải, khó ngủ lại và ảnh hưởng đến sức khỏe tổng thể.
➤ Xem thêm: Tiểu đêm khi nào bình thường, khi nào bệnh lý?
2. Nguyên nhân nào gây tiểu đêm ở người già?
Tiểu đêm ở người cao tuổi có thể do sự lão hóa tự nhiên hoặc là dấu hiệu của các bệnh lý tiềm ẩn. Một số nguyên nhân phổ biến gồm:
- Suy giảm chức năng thận và bàng quang: Khi tuổi cao, chức năng thận suy yếu, quá trình lọc nước tiểu diễn ra nhanh hơn, bàng quang cũng hoạt động kém hiệu quả, khiến người già phải đi tiểu nhiều, nhất là về đêm.
- Phì đại tuyến tiền liệt (nam giới): Tuyến tiền liệt phì đại chèn ép bàng quang và niệu đạo, khiến bàng quang nhanh đầy, gây tiểu đêm nhiều lần, tiểu không hết, tiểu khó.
- Nhiễm trùng đường tiết niệu: Viêm nhiễm khiến bàng quang và niệu đạo bị kích thích, gây tiểu đêm kèm triệu chứng tiểu buốt, tiểu rắt, đôi khi có lẫn máu.
- Bệnh đái tháo đường: Lượng đường huyết cao khiến cơ thể phải thải ra ngoài qua nước tiểu, dẫn đến đi tiểu nhiều, cả ngày lẫn đêm. Khi biến chứng ảnh hưởng đến thần kinh kiểm soát bàng quang, tình trạng tiểu đêm càng trầm trọng hơn.
- Rối loạn thần kinh và sau đột quỵ: Tổn thương thần kinh kiểm soát bàng quang có thể gây tiểu không kiểm soát, tiểu gấp hoặc tiểu nhiều lần.
- Chế độ ăn uống không phù hợp: Thường xuyên dùng cà phê, rượu bia, nước ngọt, chất ngọt nhân tạo, trái cây chua… có thể kích thích bàng quang và gây tiểu đêm.
- Tuổi tác: Càng lớn tuổi, cơ thể sản xuất ít hormone chống bài niệu – khiến nước tiểu tạo ra nhiều hơn vào ban đêm. Cơ bàng quang cũng yếu dần, khó giữ nước tiểu.
- Tâm lý căng thẳng: Lo âu, mất ngủ, trầm cảm… có thể khiến hệ thần kinh hoạt động bất thường, làm tăng số lần đi tiểu, kể cả ban đêm.
- Dùng thuốc lợi tiểu: Một số người già phải dùng thuốc lợi tiểu để điều trị huyết áp cao, suy tim, xơ gan… Đây cũng là nguyên nhân phổ biến gây tiểu đêm.
3. Hệ lụy nếu người cao tuổi mắc tiểu đêm nhiều lần
Tiểu đêm không chỉ gây phiền toái trong sinh hoạt hằng ngày mà có thể kéo theo nhiều hệ lụy, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe và chất lượng cuộc sống của người cao tuổi:
- Mất ngủ: Mất ngủ kéo dài từ ngày này qua ngày khác nhanh chóng bào mòn sức khỏe người bệnh, làm giảm đề kháng, nhiều người bệnh bị suy nhược cơ thể, suy nhược thần kinh, thậm chí gây rối loạn tâm thần.
- Tăng nguy cơ đột quỵ và tử vong: Thức dậy ban đêm làm rối loạn điều hòa nhiệt độ, huyết áp, đồng thời các cơ quan hoạt động kém hơn khi nghỉ ngơi, khiến người cao tuổi đối diện nguy cơ tử vong do đột quỵ cao gấp 1.5 lần cùng các biến chứng tai biến mạch máu não, nhồi máu cơ tim, té ngã hoặc gãy xương đùi.
- Gây mất ngủ cho người thân do việc thức dậy đi tiểu.
4. Điều trị chứng tiểu đêm ở người già bằng cách nào?
Tùy thuộc vào nguyên nhân gây chứng tiểu đêm ở người cao tuổi mà có các cách điều trị khác nhau. Bệnh nhân cần đế cơ sở y tế để thăm khám, thực hiện một số xét nghiệm để kiểm tra và phát hiện vấn đề sức khỏe bất thường.
4.1. Điều trị bằng thuốc Tây y
Thông thường người bệnh sẽ được chỉ định một số loại thuốc khắc phục triệu chứng tiểu đêm như:
- Thuốc kháng cholinergic: Giúp thư giãn bàng quang, giảm co thắt và cảm giác buồn tiểu ở người có bàng quang hoạt động quá mức.
- Thuốc chẹn alpha-1: Dùng cho nam giới bị phì đại tuyến tiền liệt, cải thiện tiểu đêm, tiểu rắt, tiểu khó.
- Thuốc an thần: Hỗ trợ giấc ngủ, giảm mệt mỏi do tiểu đêm gây mất ngủ.
4.2. Điều trị bằng Đông y
Các bài thuốc Đông y cũng là lựa chọn được nhiều người cao tuổi ưu tiên để cải thiện chứng tiểu đêm bởi thành phần an toàn và ít gây tác dụng phụ.
Một số vị thuốc tiêu biểu gồm:
- Hạt phá cố chỉ (Bồ cốt chi, Đậu miêu): Giúp cải thiện chứng tiểu đêm hiệu quả.
- Ích trí nhân: Vị thuốc quý chuyên dùng trong điều trị tiểu đêm, tiểu dắt.
- Náng hoa trắng: Có hàm lượng lycorin và alcaloid cao gấp 2 lần Trinh nữ hoàng cung, giúp giảm viêm, ức chế tế bào tuyến tiền liệt, cải thiện các triệu chứng như tiểu đêm, tiểu nhiều lần, tiểu són.
Đặc biệt, Náng hoa trắng đã được Viện dược liệu nghiên cứu thành công đề tài: “Nghiên cứu cây náng hoa trắng làm thuốc chữa u xơ tiền liệt tuyến”. Hiện trên thị trường đã có sản phẩm Vương Bảo rất thành công khi kết hợp Náng hoa trắng với các thảo dược khác như Hải Trung Kim, Rau tàu bay, Sài hồ nam. Sản phẩm này dùng rất tốt cho bệnh phì đại tiền liệt tuyến.
4.3. Điều trị bằng bài thuốc dân gian
Một số bài thuốc dân gian có thể giúp hạn chế đi tiểu đêm hiệu quả và rất an toàn
- Giá đỗ: Giá đỗ đã được biết tới là loại thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn hàng ngày. Giúp bổ sung nhiều dưỡng chất rất tốt cho sức khỏe, thanh nhiệt, kháng khuẩn, giải độc và chống viêm. Theo kinh nghiệm dân gian để chữa tiểu đêm, bạn có thể sử dụng giá đỗ sẽ có hiệu quả nhanh chóng.
- Kim tiền thảo và râu ngô: Râu ngô từ lâu đã được biết đến là thảo dược thần kỳ giúp chữa sỏi tiết niệu, viêm bàng quang,… Bên cạnh đó, kim tiền thảo cũng có tác dụng hỗ trợ cải thiện sỏi thận. Kết hợp của 2 nguyên liệu này lại sẽ giúp khắc phục tình trạng tiểu đêm vô cùng hiệu quả.
- Đậu đỏ và mề gà: Mề gà và đậu đỏ là sự kết hợp tuyệt vời tạo ra món ăn chữa tiểu đêm, tiểu đêm nhiều lần, đồng thời còn giúp người bị sỏi thận phục hồi nhanh hơn.
➤ Tìm hiểu chi tiết: Tổng hợp thuốc trị tiểu đêm cho người già
5. Lưu ý khi điều trị tiểu đêm ở người cao tuổi
- Tăng cường rau xanh, chất xơ để giảm tình trạng táo bón (có thể làm tăng áp lực lên bàng quang gây đi tiểu nhiều), không ăn quá nhiều thịt, muối, các gia vị nóng và chất ngọt.
- Hạn chế ăn các thực phẩm có nhiều axit như cam, chanh, cà chua…vì các thực phẩm này có thể gây kích ứng bàng quang dẫn đến đi tiểu nhiều hơn.
- Hạn chế uống rượu, bia, cà phê, nước uống có ga và không hút thuốc lá.
- Người cao tuổi nên tập thể dục nhẹ nhàng trước khi đi ngủ buổi tối để làm cho giấc ngủ được kéo dài hơn, ngủ sâu hơn, làm quên đi việc phải đi tiểu đêm.
- Không nên để không khí lạnh quá khi ngủ (mùa đông phải đủ ấm, mùa hè không nên nằm dưới điều hòa nhiệt độ thấp) vì lạnh gây co mạch ngoại biên, làm tăng máu đi qua thận và thể tích nước tiểu cũng tăng nhanh hơn.
- Giảm uống nước 2 – 4h trước khi đi ngủ
- Uống các thuốc lợi tiểu hoặc thuốc tây cách xa thời gian trước khi đi ngủ.
- Giảm lo lắng, căng thẳng.
Trên đây là một số thông tin về chứng tiểu đêm ở người già. Khi xuất hiện các biểu hiện của bệnh, cần đưa bệnh nhân đến cơ sở y tế để phát hiện chính xác nguyên nhân, từ đó các bác sĩ sẽ đưa ra phương pháp điều trị thích hợp nhất.
