U xơ tuyến tiền liệt (phì đại lành tính tuyến tiền liệt) là bệnh thường gặp ở nam giới cao tuổi. Bệnh nếu không được điều trị có thể gây ra viêm nhiễm, sỏi, khi u lớn có thể chèn ép lên niệu đạo dẫn tới các triệu chứng như tiểu khó, tiểu cấp, tiểu nhiều lần trong ngày… Vậy nguyên nhân, yếu tố nào gây ra tình trạng u xơ tuyến tiền liệt?
Mục lục
- 1. Tuổi càng cao nguy cơ bị u xơ tuyến tiền liệt càng lớn!
- 2. Dân tộc ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh
- 3. Di truyền góp 72% nguy cơ u xơ tuyến tiền liệt trung bình hoặc nặng
- 4. Hormone giới tính càng cao nguy cơ mắc bệnh càng tăng
- 5. Hội chứng chuyển hóa ảnh hưởng tới u xơ tuyến tiền liệt
- 6. Béo phì làm tăng nguy cơ bị u xơ tiền liệt tuyến
- 7. Tiểu đường và nguy cơ u xơ tuyến tiền liệt
- 8. Viêm hoặc ký sinh trùng kích thích tuyến tiền liệt phát triển
- 9. U xơ tuyến tiền liệt bẩm sinh
- 10. U xơ tinh hoàn do các nguyên nhân ngoài khác
- 11. Ít vận động làm tăng nguy cơ bị bệnh
- 12. Chế độ ăn uống ảnh hưởng tới tiền liệt tuyến
- 13. Các yếu tố rủi ro khác
Nguyên nhân gây u xơ tiền liệt tuyến được chia thành 2 loại:
- Không thể điều chỉnh: Tuổi, dân tộc và di truyền
- Có thể điều chỉnh: Hormone giới tính, hội chứng chuyển hóa, béo phì, tiểu đường, hoạt động thể chất, chế độ ăn uống,…
Dưới đây chúng ta cùng đi phân tích những nguyên nhân – yếu tố nguy cơ chính dẫn tới chứng u xơ tuyến tiền liệt thường gặp ở nam giới cao tuổi.
Tuổi càng cao nguy cơ bị u xơ tuyến tiền liệt càng lớn!
Nhiều nghiên cứu tại châu Âu, Mỹ và châu Á cho thấy: tuổi tác là yếu tố nguy cơ hàng đầu gây u xơ tuyến tiền liệt. Bệnh có xu hướng gia tăng rõ rệt ở nam giới lớn tuổi.
Theo nghiên cứu về lão hóa tại Baltimore (Mỹ), mỗi năm tuyến tiền liệt của nam giới có thể tăng kích thước khoảng 2–2,5% ở nam giới lớn tuổi. Sự tăng trưởng tuyến tiền liệt là yếu tố nguy cơ khiến nam giới phát triển u xơ tiền liệt tuyến nhưng kích thước tuyến không ảnh hưởng tới mức độ trầm trọng của các triệu chứng.

>> Đọc thêm: Triệu chứng điển hình của u xơ tuyến tiền liệt
Dân tộc ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh
Các nghiên cứu quốc tế cho thấy rằng nguy cơ mắc u xơ tuyến tiền liệt có sự khác biệt giữa các nhóm dân tộc:
- Nam giới Đông Nam Á thường có tuyến tiền liệt nhỏ hơn so với nam giới phương Tây. Tuy nhiên, kích thước nhỏ không đồng nghĩa với triệu chứng nhẹ – nhiều người dù tuyến nhỏ vẫn gặp tiểu đêm, tiểu khó nghiêm trọng.
- Nam giới da đen và da trắng có tỷ lệ mắc u xơ tuyến tiền liệt cao hơn đáng kể so với nam giới châu Á.
Điều này cho thấy: dân tộc và yếu tố di truyền có thể ảnh hưởng đến nguy cơ mắc bệnh.
Di truyền góp 72% nguy cơ u xơ tuyến tiền liệt trung bình hoặc nặng
Các nghiên cứu ước tính, di truyền có thể chiếm tới 72% nguy cơ mắc u xơ tuyến tiền liệt ở mức độ trung bình hoặc nặng, đặc biệt ở nam giới lớn tuổi.
- Nam giới dưới 64 tuổi đã từng phẫu thuật tuyến tiền liệt thì anh/em trai của họ có nguy cơ cao gấp 4–6 lần so với người bình thường.
- Khoảng 50% nam giới dưới 60 tuổi phải phẫu thuật vì u xơ tuyến tiền liệt là do yếu tố di truyền.
- Người bị u xơ tuyến tiền liệt do di truyền thường có thể tích tuyến lớn hơn và tuổi khởi phát các triệu chứng lâm sàng sớm hơn.
Vì vậy, nếu trong gia đình có người từng bị u xơ tuyến tiền liệt, bạn nên tầm soát sớm, đặc biệt sau tuổi 40.

Hormone giới tính càng cao nguy cơ mắc bệnh càng tăng
Nồng độ hormone giới tính trong cơ thể nam giới có ảnh hưởng lớn đến nguy cơ phát triển u xơ tuyến tiền liệt:
Dihydrotestosterone (DHT)
- DHT là sản phẩm chuyển hóa từ testosterone nhờ enzyme 5-alpha reductase.
- DHT giúp tuyến tiền liệt phát triển nhưng khi nồng độ DHT quá cao, nguy cơ phì đại tuyến tiền liệt tăng rõ rệt.
Người có mức DHT cao nhất có nguy cơ mắc bệnh gấp 3 lần so với người có mức thấp nhất.
Estrogen
Dù là hormone nữ, estrogen cũng có ở nam giới với lượng nhỏ. Tỷ lệ testosterone/estrogen mất cân bằng có thể làm tuyến tiền liệt phát triển bất thường.
Estrogen có thể kích thích hoặc ức chế sự phát triển của tuyến, tùy theo tương tác với các thụ thể nội tiết.
Các hormone khác: Prolactin, LH (hormone kích thích tuyến sinh dục), … cũng đóng vai trò bệnh sinh của bệnh u xơ tuyến tiền liệt
=> Nồng độ hormone – đặc biệt là DHT và sự mất cân bằng nội tiết tố – có ảnh hưởng rõ rệt đến nguy cơ phì đại tuyến tiền liệt.

Hội chứng chuyển hóa ảnh hưởng tới u xơ tuyến tiền liệt
Hội chứng chuyển hóa(*) làm gia tăng nguy cơ mắc u xơ tuyến tiền liệt và các triệu chứng tiết niệu dưới. 80% nam giới mắc hội chứng chuyển hóa có nguy cơ mắc phì đại tuyến tiền liệt cao hơn so với những người đàn ông không mắc. Đặc biệt, những người đàn ông mắc bệnh tim có nguy cơ mắc cả phì đại tuyến tiền liệt và các bệnh đường tiết niệu dưới.
Những quan sát này rất quan trọng vì chúng gợi ý các mục tiêu mới trong phòng ngừa và điều trị bệnh.
(*) Hội chứng chuyển hóa là một nhóm các bệnh xảy ra đồng thời, làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim, tiểu đường tuýp 2 và đột quỵ. Các bệnh trong hội chứng này bao gồm: tăng huyết áp, lượng đường trong máu cao, mỡ cơ thể dư thừa quanh eo và nồng độ cholesterol hoặc chất béo trung tính bất thường.
Béo phì làm tăng nguy cơ bị u xơ tiền liệt tuyến
Nhiều nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ rõ rệt giữa béo phì và tăng kích thước tuyến tiền liệt:
Việc tăng adiposity(**) có liên quan tích cực với khối lượng tuyến tiền liệt: Lượng adiposity càng nhiều, khối lượng tuyến tiền liệt càng lớn.
Các yếu tố như: Trọng lượng cơ thể, Chỉ số khối cơ thể (BMI), Vòng eo lớn đều liên quan đến thể tích tuyến tiền liệt. cụ thể trong một nghiên cứu đoàn hệ(***):
- Tăng mỗi 1 kg/m² BMI → tuyến tiền liệt tăng thêm 0,41cc.
- Người béo phì (BMI ≥ 35) có nguy cơ mắc u xơ tuyến tiền liệt cao gấp 3,5 lần so với người có BMI < 25.
(**) Adiposity là một thuật ngữ chỉ việc thừa cân với BMI (chỉ số khối cơ thể) trên 30kg/m2.
(**) Nghiên cứu đoàn hệ (Cohort studies) là một dạng của nghiên cứu y khoa, được sử dụng để điều tra nguyên nhân bệnh, tìm những yếu tố tác động đến sức khỏe cộng đồng.

Tiểu đường và nguy cơ u xơ tuyến tiền liệt
Bệnh tiểu đường, tăng insulin huyết thanh và tăng glucose huyết lúc đói đều có liên quan với việc tăng kích thước của tuyến tiền liệt và tăng nguy cơ mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt.
Tuy nhiên, nam giới tiểu đường có điều trị nội khoa lại có tỷ lệ thấp hơn các triệu chứng tiết niệu trung bình hoặc nặng so với người không điều trị.
Viêm hoặc ký sinh trùng kích thích tuyến tiền liệt phát triển
Viêm tuyến tiền liệt mãn tính dẫn đến tổ chức kết đế tăng nhiều khiến cho ống tuyến tiền liệt bị hẹp lại, những chất tiết ra tích tụ lại sẽ hình thành nên u xơ. Hoặc do ký sinh trùng gây ra chứng viêm tuyến tiền liệt.
Viêm đã được coi là một yếu tố kích thích u xơ tuyến tiền liệt. Mức độ nghiêm trọng của tình trạng viêm tương ứng với mức độ phì đại tuyến tiền liệt.
U xơ tuyến tiền liệt bẩm sinh
Khi thận và bàng quang phát triển không bình thường các ống phát triển lớn, sẽ hình thành nên u. Ống gần thận nằm ở vị trí sau tuyến tiền liệt dẫn đến hình thành u ở hai bên. Hiện tượng u xơ tuyến tiền liệt bẩm sinh thường xuất hiện đau bụng dưới, teo tinh hoàn, hay thận không phát triển.
U xơ tinh hoàn do các nguyên nhân ngoài khác
Do cấu tạo của tuyến tiền liệt sẽ dẫn tới tắc nghẽn không hoàn toàn, gián đoạn, dần các tích tụ dày lên thành u. Có thể xuất hiện ở các bộ phận khác trong tuyến tiền liệt hoặc ở phần bàng quang, đường kính từ 1 – 2 cm.
Ít vận động làm tăng nguy cơ bị bệnh
Hoạt động thể chất và tập thể dục có mối quan hệ chặt chẽ và nhất quán với việc mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt. Một phân tích tổng hợp của 11 nghiên cứu (với 43.038 nam giới) chỉ ra rằng, hoạt động thể chất vừa phải làm giảm 25% nguy cơ mắc bệnh phì đại tuyến tiền liệt so với những người có lối sống ít vận động.
Ngoài ra, hoạt động thể chất cũng giúp giảm nguy cơ phẫu thuật khi nam giới bị u xơ tiền liệt tuyến.
Chế độ ăn uống ảnh hưởng tới tiền liệt tuyến
Cả chất dinh dưỡng đa lượng và vi lượng đều ảnh hưởng tới nguy cơ mắc u xơ tiền liệt tuyến.
- Đối với các chất dinh dưỡng đa lượng (có nhiều trong thịt đỏ, chất béo, sữa và các sản phẩm từ sữa, ngũ cốc, bánh mì, thịt gia cầm, tinh bột,..), tiêu thụ quá nhiều các loại thực phẩm này có thể làm trầm trọng thêm tình trạng bệnh và làm tăng nguy cơ phải phẫu thuật.
- Rau quả (đặc biệt là carotenoids), trái cây, axit béo không bão hòa đa, axit linoleic, Vitamin A và Vitamin D có khả năng làm giảm nguy cơ mắc bệnh u xơ tuyến tiền liệt có triệu chứng.
Ngoài ra, việc tiêu thụ rượu cũng liên quan đến việc làm giảm hoặc tăng các triệu chứng của u xơ tiền liệt tuyến.
>> Xem thêm: U xơ tuyến tiền liệt nên ăn gì kiêng gì?

Các yếu tố rủi ro khác
Một số yếu tố rủi ro khác được cho là có liên quan tới nguyên nhân bệnh u xơ tiền liệt tuyến nhưng không rõ ràng là: tăng huyết áp, lipid huyết thanh, lipoprotein máu, và hút thuốc.
Tổng kết: Việc xác định được chính xác nguyên nhân u xơ tiền liệt tuyến giúp các bác sĩ có được những mục tiêu đúng đắn trong việc điều trị và phòng ngừa bệnh. Để điều trị u xơ tiền liệt tuyến, có nhiều phương pháp khác nhau, từ thay đổi lối sống tới phẫu thuật, các bác sĩ sẽ đánh giá tình trạng bệnh của bạn và đưa ra phương án điều trị phù hợp.
Tôi 30t, bị chướng bụng ,đi tiểu khó và đi tiểu mãi mới tiểu được, tiểu dắt, có phải là bị phì tuyến tiền liệt ko vậy bác sỹ
Chào anh Nam,
Phì đại tuyến tiền liệt là bệnh lý thường gặp ở nam giới trung và cao tuổi, lứa tuổi của anh tỉ lệ bị chưa cao.
Theo những thông tin anh cung cấp, rất có thể hiện anh đang có dấu hiệu viêm đường tiết niệu anh nhé! Nguyên nhân chủ yếu do yếu tố nhiễm khuẩn hoặc cơ địa nóng trong gây ra, do đó bệnh có nguy cơ tái phát nhiều lần. Anh chú ý uống đủ 2 lít nước hàng ngày, ăn nhiều đồ mát, hạn chế ăn đồ cay nóng. Ngoài ra, kết hợp sử dụng thêm Niệu Bảo với các thành phần thảo dược giúp làm mát cơ thể, lợi tiểu và sát khuẩn tự nhiên, tăng sức đề kháng hệ tiết niệu, ổn định các triệu chứng rối loạn tiểu tiện, hạn chế nguy cơ tái phát.
Liều dùng Niệu Bảo là 6 viên/ngày/2 lần, trước ăn 30 phút hoặc sau ăn 1h, trong 1 tuần để giảm nhanh các triệu chứng, sau giảm liều 4 viên/ngày/2 lần, trong 2-3 tuần tiếp theo để bệnh ổn định, hạn chế tái phát.
Để tư vấn cụ thể hơn giúp anh về trường hợp của mình, anh vui lòng liên hệ tổng đài miễn cước 18001723 để nhận tư vấn trực tiếp anh nhé!
Cảm ơn anh, chúc anh sức khỏe!