Bệnh đi tiểu đêm – Cách chữa hiệu quả

Việc phải thức dậy nhiều lần vào ban đêm khiến cơ thể mệt mỏi, dễ cáu gắt, giảm chất lượng sống và tiềm ẩn nhiều vấn đề sức khỏe tiềm ẩn nếu không được xử lý đúng cách. Vậy chữa bệnh đi tiểu đêm bằng cách nào?

Nguyên nhân gây bệnh tiểu đêm

Chứng bệnh đi tiểu đêm xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm cả nguyên nhân bệnh lý và không do bệnh lý. Việc xác định đúng nguyên nhân là yếu tố quan trọng để điều trị hiệu quả.

1. Do bệnh lý

Tình trạng tiểu đêm có thể bắt nguồn từ nhiều bệnh lý khác nhau, bao gồm:

• Bệnh về tuyến tiền liệt: Ở nam giới trung niên và cao tuổi, các bệnh như phì đại (u xơ) tuyến tiền liệt làm tuyến này to lên, chèn ép niệu đạo, gây khó khăn cho việc tiểu tiện và kích thích bàng quang. Hậu quả là người bệnh thường xuyên buồn tiểu, tiểu nhiều lần cả ban ngày lẫn ban đêm.
• Viêm bàng quang: Khi bàng quang bị viêm, dù ở thể cấp tính hay mạn tính, người bệnh luôn có cảm giác mắc tiểu, tiểu rắt, tiểu nhiều lần, kể cả vào ban đêm. Trường hợp nặng có thể kèm theo tiểu són, tiểu không kiểm soát.
• Sỏi thận: Sỏi gây kích thích đường tiết niệu, dẫn đến các triệu chứng như tiểu buốt, tiểu rắt, tiểu đục và tiểu nhiều lần. Những triệu chứng này thường xuất hiện cả ban ngày và ban đêm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến giấc ngủ.

2. Không do bệnh lý

Nhiều trường hợp tiểu đêm có thể xuất hiện do thói quen sinh hoạt hoặc yếu tố tuổi tác. Dưới đây là những nguyên nhân phổ biến:

• Uống nhiều nước vào buổi tối: Thói quen uống nhiều nước trước khi đi ngủ khiến lượng nước tiểu tăng lên, làm bạn phải thức dậy nhiều lần trong đêm. Ngoài ra, uống quá nhiều nước có thể dẫn đến tình trạng đa niệu, khiến thận hoạt động quá mức.
• Sử dụng chất kích thích: Cà phê, trà, rượu bia có tính lợi tiểu và kích thích bàng quang, làm tăng tần suất đi tiểu, đặc biệt nếu sử dụng vào buổi tối.
• Do tuổi tác: Người lớn tuổi thường bị suy giảm chức năng thận và bàng quang, dẫn đến khả năng cô đặc nước tiểu kém. Điều này khiến họ dễ đi tiểu nhiều lần vào ban đêm.
• Do có thai: Ở phụ nữ mang thai, tử cung mở rộng gây chèn ép lên bàng quang, kết hợp với sự thay đổi nội tiết tố làm tăng tần suất đi tiểu, bao gồm cả tiểu đêm. Sau sinh, tổn thương vùng niệu đạo cũng có thể kéo dài tình trạng này.
• Do tác dụng của thuốc: Một số loại thuốc, đặc biệt là thuốc lợi tiểu dùng trong điều trị tăng huyết áp, suy tim, phù do thận hoặc gan có thể gây tiểu nhiều và tiểu đêm. Ngoài ra, nhóm thuốc chẹn kênh canxi nếu dùng buổi tối cũng có thể gây hiện tượng tương tự.

Chứng tiểu đêm ảnh hưởng tới sức khỏe thế nào?

Tiểu đêm không chỉ gây bất tiện mà còn ảnh hưởng đáng kể đến sức khỏe thể chất và tinh thần nếu kéo dài. Cụ thể:

• Rối loạn giấc ngủ, mất ngủ kéo dài: Việc phải thức dậy nhiều lần trong đêm khiến người bệnh khó đi vào giấc ngủ sâu, dễ tỉnh giấc, gây rối loạn chu kỳ sinh học tự nhiên của cơ thể.
• Cơ thể mệt mỏi, suy giảm năng lượng: Ngủ không đủ giấc dẫn đến tình trạng mệt mỏi vào ban ngày, thiếu tập trung, giảm hiệu suất làm việc và học tập.
• Suy nhược cơ thể, giảm sức đề kháng: Mất ngủ kéo dài làm ảnh hưởng đến khả năng tái tạo năng lượng và hồi phục của cơ thể, từ đó làm suy giảm hệ miễn dịch và tăng nguy cơ mắc bệnh.
• Ảnh hưởng đến sức khỏe tinh thần: Tiểu đêm kéo dài có thể gây lo âu, căng thẳng, thậm chí dẫn đến trầm cảm nếu người bệnh luôn trong trạng thái lo lắng, thiếu ngủ, mệt mỏi triền miên.
• Tác động đến chất lượng cuộc sống: Người bệnh thường ngại đi xa, lo lắng khi ngủ ở nơi lạ, giảm khả năng tham gia các hoạt động xã hội và sinh hoạt hàng ngày, từ đó làm giảm chất lượng sống tổng thể.

Chẩn đoán tiểu đêm

Để chẩn đoán chính xác nguyên nhân gây tiểu đêm, bác sĩ sẽ kết hợp giữa việc khai thác tiền sử bệnh, hỏi triệu chứng cụ thể và thực hiện một số xét nghiệm cần thiết. Quá trình này thường bao gồm:

1. Khai thác bệnh sử và triệu chứng

Bác sĩ sẽ hỏi người bệnh một số câu hỏi để đánh giá mức độ tiểu đêm và xác định yếu tố liên quan, ví dụ như:

• Tần suất đi tiểu trong ngày và ban đêm: Bạn đi tiểu bao nhiêu lần vào ban ngày? Bạn thường thức dậy bao nhiêu lần vào ban đêm để đi tiểu?
• Tình trạng nước tiểu: Lượng nước tiểu mỗi lần có nhiều hay ít? Có cảm giác tiểu không hết, tiểu buốt, tiểu rắt hay không?
• Triệu chứng đi kèm: Bạn có cảm thấy đau bụng dưới, đau lưng, sốt hoặc mệt mỏi không? Có bị tiểu dầm ban đêm không?
• Yếu tố ảnh hưởng: Có uống nhiều nước buổi tối hoặc dùng chất kích thích như cà phê, rượu, thuốc lợi tiểu không?
• Tiền sử bệnh lý cá nhân và gia đình: Có mắc các bệnh lý như tiểu đường, tăng huyết áp, bệnh thận, viêm bàng quang hay phì đại tuyến tiền liệt? Có đang sử dụng thuốc ảnh hưởng đến hệ bài tiết không?

2. Thực hiện xét nghiệm cận lâm sàng

Dựa trên đánh giá ban đầu, bác sĩ có thể chỉ định các xét nghiệm để xác định nguyên nhân tiểu đêm:

• Xét nghiệm nước tiểu (test nhanh nước tiểu): kiểm tra dấu hiệu viêm nhiễm, tiểu đường, tiểu đạm…
• Xét nghiệm đường huyết: loại trừ nguy cơ tiểu đêm do bệnh đái tháo đường.
• Xét nghiệm chức năng thận (ure, creatinin): đánh giá tình trạng lọc và bài tiết của thận.
• Siêu âm hệ tiết niệu: phát hiện bất thường như sỏi, u nang, viêm thận, phì đại tuyến tiền liệt…

Điều trị chứng tiểu đêm

Tùy nguyên nhân gây tiểu đêm, các phương pháp điều trị có thể bao gồm:

1. Điều trị tiểu đêm do bệnh lý

Khi tiểu đêm xuất phát từ các bệnh lý như viêm bàng quang, sỏi thận, u xơ tuyến tiền liệt, đái tháo đường, rối loạn nội tiết… người bệnh cần được:

• Thăm khám chuyên khoa: tiết niệu, nội tiết, thận – tiết niệu, nam khoa, phụ khoa…
• Điều trị nguyên nhân nền: sử dụng thuốc kháng sinh (nếu có nhiễm trùng), thuốc giảm kích thích bàng quang, thuốc nội tiết hoặc can thiệp ngoại khoa nếu có chỉ định.
• Theo dõi định kỳ: kiểm tra lại chức năng thận, bàng quang, nội tiết để kiểm soát bệnh và ngăn tái phát.

2. Điều chỉnh lối sống – sinh hoạt

Với những trường hợp tiểu đêm không do bệnh lý rõ ràng hoặc đã được điều trị ổn định, việc điều chỉnh thói quen sống đóng vai trò rất quan trọng:

• Hạn chế uống nhiều nước sau 18h, đặc biệt là trước khi đi ngủ.
• Tránh dùng các chất lợi tiểu hoặc kích thích như rượu, cà phê, trà đậm, nước ngọt có gas.
• Đi tiểu trước khi ngủ để giảm áp lực bàng quang.
• Ăn uống lành mạnh: tăng cường rau xanh, hạn chế muối và thực phẩm gây lợi tiểu như dưa hấu, cam, bưởi…
• Giữ tinh thần thư giãn: căng thẳng, lo âu kéo dài có thể làm rối loạn chu kỳ giấc ngủ và gây tiểu đêm.
• Tập luyện nhẹ nhàng: yoga, đi bộ, bài tập vùng chậu giúp cải thiện khả năng kiểm soát tiểu tiện.

Không nên uống nước nhiều vào buổi tối

Xem chi tiết: Bệnh tiểu đêm chữa như thế nào

3. Hỗ trợ điều trị bằng y học cổ truyền (Đông y)

Theo Đông y, chứng tiểu đêm thường liên quan đến tạng thận hư, khí huyết suy hoặc tỳ vị yếu. Một số bài thuốc y học cổ truyền đã được sử dụng để giúp cải thiện tình trạng này, tùy vào thể bệnh cụ thể. Dưới đây là một số bài thuốc điển hình:

Bài thuốc số 1:

Trường hợp sử dụng: Tiểu đêm nhiều lần, lạnh tay chân, đau lưng mỏi gối, mệt mỏi, sợ lạnh.

• Thành phần: Thục địa 16g, Sơn thù du12g, Hoài sơn 12g, Phục linh 10g, Trạch tả 10g, Đan bì 10g, Nhục quế 4g, Phụ tử chế 6g
• Cách dùng: Sắc với 1 lít nước, đun nhỏ lửa còn khoảng 300ml, chia làm 2 lần uống trong ngày, uống sau ăn.

Bài thuốc số 2:

Trường hợp sử dụng: Tiểu đêm nhiều, phân nát, ăn kém, người mệt mỏi, dễ tiêu chảy.

• Thành phần: Đảng sâm12g, Bạch truật 12g, Phục linh 10g, Cam thảo: 6g, Ý dĩ nhân 10g, Liên nhục 10g, Sơn dược12g, Hoàng kỳ 12g.
• Cách dùng: Sắc với 1 lít nước, cô lại còn khoảng 300 – 400ml, chia 2 lần uống trong ngày.

Bài thuốc số 3:

Trường hợp sử dụng: Tiểu đêm kèm di tinh, hoạt tinh, tiểu són, cảm giác yếu ở vùng bụng dưới.

• Thành phần: Kim anh tử 12g, Tang phiêu tiêu 8g, Liên nhục 10g, Long cốt 10g, Mẫu lệ 10g, Ích trí nhân 8g, Ngũ vị tử 6g, Phá cố chỉ 6g.
• Cách dùng: Sắc uống như các bài thuốc trên hoặc tán bột, uống ngày 2 lần, mỗi lần 5–6g, dùng với nước ấm sau bữa ăn.

Lưu ý khi sử dụng bài thuốc Đông y:

• Người bệnh cần được khám và xác định đúng thể bệnh trước khi sử dụng bài thuốc.
• Không nên tự ý phối hợp thuốc mà không có hướng dẫn của bác sĩ Đông y.
• Kiêng rượu bia, đồ cay nóng, ngủ đúng giờ và tránh lạnh bụng, lạnh chân ban đêm.
• Nên duy trì ít nhất 2 – 4 tuần để đánh giá hiệu quả điều trị.

Kết luận:

Tiểu đêm không chỉ gây phiền toái trong sinh hoạt mà còn có thể là dấu hiệu cảnh báo các vấn đề sức khỏe tiềm ẩn. Việc xác định đúng nguyên nhân và điều trị phù hợp sẽ giúp cải thiện tình trạng hiệu quả, nâng cao chất lượng cuộc sống. Nếu tình trạng kéo dài hoặc kèm theo triệu chứng bất thường, nên thăm khám sớm để được tư vấn chính xác.