Bí tiểu là tình trạng một người không thể làm trống hoàn toàn bàng quang của mình hoặc không thể đi tiểu được. Bí tiểu có thể kéo dài (mạn tính) hoặc có thể xảy ra đột ngột (cấp tính). Bài viết dưới đây chúng ta cùng phân biệt hai loại này.
Mục lục
Bí tiểu là gì?
Bí tiểu là tình trạng bạn không thể đẩy hoàn toàn nước tiểu ra khỏi bàng quang, ngay cả khi nó đầy và bạn cảm thấy bạn cần phải đi tiểu. Có hai hình thức bí tiểu là cấp tính và mạn tính (mãn tính).
Bí tiểu ảnh hưởng đến cả nam và nữ, nhưng nó xảy ra thường xuyên hơn ở nam giới, đặc biệt nam giới lớn tuổi. Tỷ lệ nam giới mắc bí tiểu ở tuổi 80 là khoảng 30% .
Phân biệt bí tiểu cấp và mạn
| Tiêu chí | Bí tiểu cấp tính | Bí tiểu mạn tính |
|---|---|---|
| Khái niệm | Xảy ra đột ngột, không thể đi tiểu dù bàng quang căng đầy | Tiểu được nhưng không thể làm trống hoàn toàn bàng quang, diễn tiến từ từ |
| Triệu chứng chính | Buồn tiểu dữ dội, đau tức bụng dưới, không tiểu được, có thể kèm sốt, ớn lạnh | Dòng tiểu yếu, tiểu nhiều lần, khó tiểu, tiểu không tự chủ, tiểu rắt |
| Mức độ khẩn cấp | Khẩn cấp, cần can thiệp y tế ngay để dẫn lưu bàng quang | Ít cấp bách hơn, điều trị theo kế hoạch dài hạn |
| Nguyên nhân thường gặp |
|
|
| Đối tượng thường gặp | Nam giới >70 tuổi, bệnh nhân sau phẫu thuật, hiếm gặp ở nữ và trẻ em | Nam giới lớn tuổi, đặc biệt người bị phì đại tuyến tiền liệt. Ít gặp ở người trẻ tuổi. |
| Điều trị |
|
|
| Biến chứng nếu không điều trị kịp thời | Suy thận cấp, tổn thương bàng quang, nhiễm trùng nặng | Giãn bàng quang, nhiễm trùng tiết niệu tái phát, tổn thương thận mạn |
Các phương pháp trong điều trị bí tiểu cấp và mạn tính
Việc điều trị bí tiểu phụ thuộc vào nguyên nhân, mức độ bệnh và tình trạng sức khỏe của người bệnh. Bác sĩ sẽ lựa chọn phương pháp phù hợp nhằm giúp người bệnh tiểu tiện dễ dàng và hạn chế biến chứng.
Điều trị bằng thuốc
Một số nhóm thuốc thường được chỉ định gồm:
- Thuốc kháng sinh: dùng khi bí tiểu do nhiễm trùng đường tiết niệu, viêm bàng quang hoặc viêm tuyến tiền liệt.
- Thuốc ức chế men 5-alpha: giúp làm chậm sự phát triển của tuyến tiền liệt, từ đó cải thiện dòng tiểu.
- Thuốc chẹn alpha: giúp thư giãn cơ cổ bàng quang và tuyến tiền liệt, hỗ trợ đi tiểu dễ hơn.
Đặt ống thông tiểu
Ống thông được đặt để dẫn nước tiểu ra khỏi bàng quang, thường áp dụng trong bí tiểu cấp. Phương pháp này không nên duy trì lâu dài để tránh nhiễm trùng và các biến chứng khác.
Nong giãn niệu đạo
Áp dụng cho trường hợp hẹp niệu đạo. Bác sĩ sẽ dùng dụng cụ hoặc bóng nong để làm rộng niệu đạo, giúp nước tiểu thoát ra dễ dàng hơn.
Điều chỉnh thói quen và hành vi
Giúp kiểm soát bí tiểu mạn tính tốt hơn, bao gồm:
- Điều chỉnh lượng nước uống trong ngày
- Tập bài tập sàn chậu (Kegel)
- Áp dụng các kỹ thuật huấn luyện bàng quang
Phẫu thuật
Được chỉ định khi các phương pháp trên không hiệu quả. Tùy nguyên nhân, bác sĩ có thể lựa chọn:
- Can thiệp xâm lấn tối thiểu qua niệu đạo
- Cắt bỏ mô tuyến tiền liệt gây tắc nghẽn (TURP)
- Phẫu thuật mở rộng niệu đạo
- Phẫu thuật đưa bàng quang hoặc trực tràng về vị trí bình thường.
Bí tiểu cấp và mạn tính loại nào nguy hiểm hơn?
Chứng bí tiểu cấp xảy ra đột ngột và chỉ kéo dài trong một thời gian ngắn. Nhưng nó có thể gây đau đớn dữ dội và đe dọa tới tính mạng.
Bí tiểu mạn tính tiến triển theo thời gian và không đe dọa ngay tới tính mạng. Nhưng, nếu không phát hiện và xử trí kịp thời, nó có thể gây ra nhiều biến chứng nguy hiểm, như:
- Sỏi bàng quang
- Teo các cơ bức niệu
- Tắc nghẽn và tổn thương thận mãn tính (nếu nước tiểu chảy ngược vào thận có thể dẫn đến tổn thương thận vĩnh viễn, giảm chức năng thận và gây ra bệnh thận mãn tính)
- Phì đại cơ detrusor (là cơ giúp bàng quang co bóp khi đi tiểu)
- Hình thành các túi thừa (diverticula) trong bàng quang
- Tiểu không tự chủ
- Nhiễm trùng đường tiết niệu (UTI) (khi nước tiểu đọng lại trong bàng quang, vi khuẩn có thể phát triển và gây ra nhiễm trùng đường tiết niệu)
Chính vì những biến chứng này mà cả bí tiểu cấp và mạn đều là những tình trạng y tế nguy hiểm. Nên và cần được xử trí.
Nên làm gì khi bị bí tiểu?
Bạn nên lập tức cấp cứu nếu bạn hoàn toàn không thể đi tiểu hoặc bị đau ở vùng bụng dưới, đường tiết niệu.
Bạn nên sắp xếp thời gian đi khám nếu thấy mình có các triệu chứng tiết niệu bất thường.
Cả bí tiểu cấp tính và mạn tính đều dễ chẩn đoán và có thể điều trị được. Đầu tiên, bác sĩ sẽ hỏi bạn về lịch sử y tế của bản thân và tiến hành kiểm tra bộ phận sinh dục, trực trang của bạn. Sau đó, bạn có thể cần làm thêm một số xét nghiệm kiểm tra, như:
- Xét nghiệm mẫu nước tiểu hoặc máu
- Nội soi bàng quang
- X-quang và CT scan
- Xét nghiệm Urodynamic
- Đo điện cơ EMG
Ngăn ngừa bí tiểu cấp và mạn
Bạn không thể ngừa hoàn toàn chứng bí tiểu, nhưng bạn có thể thực hiện một số biện pháp để làm giảm nguy cơ mắc bí tiểu cấp và mạn.
- Hình thành thói quen đi vệ sinh tốt: Nhiều người có thói quen nhịn tiểu vì không phải lúc nào họ cũng có thể đi vệ sinh ngay. Tuy nhiên, việc thường xuyên nhịn tiểu có thể làm thoái hóa cơ bàng quang và làm tăng nguy cơ bị nhiễm trùng đường tiết niệu, dẫn đến bí tiểu. Vì thế, hãy đi vệ sinh ngay khi bạn cảm thấy có nhu cầu.
- Chú ý tới tần suất đi tiểu: Hãy chú ý dến tần suất đi tiểu của bản thân và nhận biết bất kì thay đổi nào liên quan đến thói quen đi tiểu của bạn. Nếu nhận thấy bất kì dấu hiệu nào của bí tiểu, bạn nên đi khám sớm.
- Dùng thuốc theo quy định: Nam giới có vấn đề về tuyến tiền liệt (chẳng hạn u xơ tuyến tiền liệt) nên dùng thuốc theo đúng chỉ định của bác sĩ để hạn chế những biến chứng khiến đường tiết niệu tắc nghẽn, dẫn tới bí tiểu.
- Tập các bài tập cơ sàn chậu: Các bài tập sàn chậu còn được gọi là bài tập Kegel. Đây là các bài tập giúp cho cơ sàn chậu khỏe hơn và cải thiện chức năng của bàng quang, ruột. Cả nam giới và phụ nữ đều có thể hưởng lợi từ các bài tập cơ sàn chậu.
- Thực hiện sửa đổi chế độ ăn uống và lối sống: Bạn có thể ngăn ngừa chứng bí tiểu do táo bón bằng cách thay đổi chế độ ăn uống và lối sống. Để ngăn ngừa táo bón, hãy bổ sung đủ chất xơ trong chế độ ăn uống của bạn, uống nhiều nước và các chất lỏng khác, hoạt động thể chất thường xuyên,…
☛ Xem thêm: Bị bí tiểu nên ăn gì uống gì?
Trên đây là những thông tin cơ bản về bí tiểu cấp và mạn. Nếu bạn vẫn còn những thắc mắc chưa được giải đáp hoặc đang gặp vấn đề với việc đi tiểu, bạn có thể để lại bình luận hoặc gọi tới số tổng đài miễn phí 1800 1258 để được giải đáp thêm.
